Quàrche giórno fa són pasâ in sce ’n pónte de l’aotostràdda. Quànde se goìdda s’amîa a stràdda, i cartélli, e rîghe pe tæra e se védde pöco de tutto o rèsto. Ma sta vòtta, no eséndo a-o volànte, ò posciûo caciâ ’n’eugiâ óltre o “guard-rail”, zu vèrso o mâ e ò fæto quàrche riflesción.

Són d’acòrdo che l’aotostràdda a l’é stæta ’na belìscima invençiòn ch’a ne da ’n agiùtto pe fâ ciù velôci i nòstri spostaménti, e cómme tànte âtre invençioìn, a se dêve a-o nòstro Pàize. Sci perché a prìmma aotostràdda a pedàggio a-o móndo a l’é stæta realizâ in Itàlia, precizaménte in Lonbardîa: a saiéiva a Milano-Laghi, inaogorâ do seténbre do 1924, quæxi novant’ànni fa. Dòppo n’é stæto costroîo tànte âtre che ne permétan de fâ sénpre ciù fîto inti traspòrti e sórvia tutto, inte vacànse, quànde tùtti émmo premûa d’arivâ in scê spiâge ò in montàgna a gödîse de giornæ de divertiménto ò de ripözo.

Giustìscimo, però tùtto quésto o l’à ’n prêxo. Defæti durànte o viâgio no fémmo che intrâ e sciortî da galerîe scûe, ò pasâ in zöne e canpàgne ciù ò mêno anònime, distànti da quélle çitæ e pàixi che inta nòstra Itàlia són un ciù bèllo che l’âtro. L’aotostràdda a n’avixìnn-a a-a nòstra destinaçión, a ne regàlla do ténpo. No se poriéiva pensâ d’anâ, prezénpio, da Torìn a Bâri faxéndo e stràdde provinciâli pe amirâ o panoràmma, no s’ariviéiva mâi. Però pénsæ un pö d’anâ a Séstri Levànte costezàndo o mâ. Se dîxe: ma ghe veu ciù ténpo! Ebén, se poémmo partìmmo ’n pö prìmma, specialménte inte ’na bèlla giornâ de sô, sénsa premûa, pe amirâ quéllo che ’na natûa generôza e l’inzêgno de quélli che n’àn precedûo n’àn lasciòu in ereditæ.

Inti sécoli pasæ i forèsti rìcchi faxéivan o “Gran Tour” in Itàlia sénsa premûa, aprêxàndo giórno pe giórno tùtte-e mâvéggie da nòstra Penîzoa incantâ. O valôre do ténpo o l’êa divèrso, i mézzi de traspòrto lentìscimi, e stràdde mâciapæ e magâra se poéiva incontrâ ànche i famôzi brigànti, co-e consegoénse imaginàbili, ma se gustâva tùtto de ’n viâgio, méntre òua se cónta quànte ghe metémmo da-cazéllo-a-cazéllo. Alôa, fémose quésta gîta sénsa intrâ in aotostràdda.

Partìmmo da Nèrvi e pöi montémmo sciù vèrso Sànt’Ilâio, poi zu vèrso Coulóngo dôve i coltivatoî de piànte e fiôri métan in móstra i sò artìcoli che pân de esploxoìn de colôri. Sémmo quæxi a Bogiàsco e da-i miâgioìn vén zu de cascâte de âtri fiôri, che ancón ritroviêmo ciù avànti, dòppo êse pasæ in sciô pónte e avéi vìsto o pàize che da-a spiâgia o s’aranpìnn-a sciù pe-e colìnn-e. Inte tùtta quésta scinfonîa de celèste do çê, bleu do mâ, vèrde di pìn marìtimi e de oîvi, continoémmo vèrso Céive e Söi, coscì arivémmo a Récco dôve, purtròppo, no gh’arèsta nìnte do bórgo vêgio: tùtte-e câze són nêue perché inta segónda goæra mondiâle i bonbardaménti àn caciòu zu tùtto. Ma gh’arèsta a tradiçión da fugàssa con e sénsa formàggio, e se peu bén fâ ’na sòsta, no? Pöi, tórna in montâ, pe arivâ a védde, la sótta, Camóggi che co-a sò rîga de palàssi coloræ in sciâ spiâgia, a gêxa quæxi in sce l’ægoa, o Castéllo e o pòrto a l’é ’n gioièllo da no pèrde. Continoémmo sciù pe-a Rûa e chinémmo, da Sàn Loénso da Còsta, scìnn-a a Sànta Margàita, pöi a Rapàllo (che òramâi són scìnboli de vacànse ’n pö snòb) e, co-i sòliti mónta e chìnn-a da Rivêa in mêzo a–o vèrde, s’atrovémmo a Zoâgi, ànche lê vìtima di bonbardaménti, famôza pe-a lavoraçión di velûi de sæa scìnn-a da-o sécolo XIII. Sémmo quæxi a Ciâvai, co-o sò caróggio drîto e i palàssi co-i pòrteghi medievâli, ch’a finìsce dôve coménsa Lavàgna in sce l’Entèlla. Spiâge lónghe, colìnn-e in lontanànsa costégian Câvi, ch’a ne pòrta drîta a Séstri Levànte. Sémmo arivæ: poémmo chinâ e pasegiâ inte stràdde vêge e nêue, no scordàndo d’infiâse inta stràdda ch’a l’arîva a-o Pòrto, che Andersen o l’avéiva definîo “Baia delle Favole”, e lê de föe o se n’intendéiva.

Cöse ve ne pâ? Va bén, gh’é vosciùo ciù ténpo, ma no ne vàiva a pénn-a? Se sémmo inpîi i éuggi de beléssa e colôri e se sémmo réixi cónto che a nòstra Rivêa a l’é un di pòsti ciù bèlli do móndo.

Ebe Buono Raffo

Pigiòu da-o Gazzettino Sampierdarenese Anno XLII - N. 4, 30 d'arvî do 2013