Agetîvi e pronómmi posescîvi se ricâvan da-i pronómmi personâli con l’azónta da finâle gramaticâle -a, se necesâio, pìggian a dexinénsa -n de l’acuzatîvo: mia (mæ), via (teu; vòstro, vòstra), lia (seu; de lê, maschîle), ŝia (seu; de lê, feminîle), ĝia (seu; de lê, néotro), nia (nòstro, nòstra), ilia (seu; de lô), cia (teu; confidençiâle, no adêuviòu), sia (seu, pròpio).

I posescîvi concòrdan pe nùmero con l’ògètto do posèsso, a-o plurâle co-a finâle -j, e pe génere co-o posesô (e no con l’ògètto, cómme in Zenéize a-a prìmma e segónda persónn-a plurâle): Nia filino kaj nia bofilo (Nòstra fìggia e nòstro zénou).

A-a tèrsa persónn-a scingolâre o posescîvo o l’à e træ fórme riferîe a posesô maschîle, feminîle e néotro sénpre divèrso da-o sogètto da frâze (a pàrte o câxo dòppo specificòu a propòxito de sia): Ĉu vi konas mian kuzinon kaj ŝiajn filojn (Ti conósci mæ coxìnn-a e i seu fìggi?); Esperanto estas planfarita lingvo, ĝia gramatiko estas regula (L’Esperànto o l’é ’na léngoa pianificâ, a seu gramàtica a l’é regolâre).

O posescîvo sia, derivòu da-o riflescîvo si, o se riferìsce a-o sogètto inpersonâle: Ĉiam oni zorgas pri sia persona profito (Se sta sénpre aténti a-o pròpio profìtto personâle); ò a quéllo de tèrsa persónn-a scingolâre ò plurâle: Ŝi kaj ŝia edzo ekiris kun siaj filoj (Lê e seu màio són partîi co-i seu -i pròppi- fìggi). Sia o no peu êse adêuviòu cómme pàrte do sogètto mæximo da frâze, inte quésto câxo s’adêuvia lia, ŝia, ĝia ò ilia: Li alvenis kun siaj amikoj (Lê o l’é arivòu co-i seu amîxi); Li kaj liaj amikoj alvenis (Lê e i seu amîxi són arivæ); Li engaraĝigis sian aŭtomobilon kaj tiujn de sia filo kaj de lia edzino (Lê o l’à mìsso into garâxe a seu -a pròpia- màchina e quélle de seu fìggio e da mogê de lê); Li engaraĝigis sian aŭtomobilon kaj tiujn de sia filo kaj de sia edzino (Lê o l’à mìsso into garâxe a seu màchina e quélle de seu fìggio e de seu -da pròpia- mogê).

Bruno Valle
Gruppo Esperanto Tigullio

Pigiòu da-o Gazzettino Sampierdarenese Anno XLIII - N. 8, 31 d'òtôbre do 2014