De prefìssi e sufìssi émmo parlòu fìn òua, ma in che mòddo vêgnan adêuviæ? Vâ o coscì dîto prinçìpio de necescitæ òpûre de suficénsa: émmo za mostròu cómme o feminîle o derîve da-o maschîle: filo (fìggio), filino (fìggia), ma in paròlle cómme amazono (amàsone) ò megero (megêra) no gh'é bezéugno de sufìsso “-in-” perché o seu sénso o l’é inpliçitaménte feminìn. Ò ancón, se in tajlisto (intagiadô, scöpelìn), da-a réixe do vèrbo tajli (tagiâ), atrovémmo o sufìsso “-ist-” indicatô de ’n mestê ò de ’n’òcupaçión abitoâle, in tajloro (sàrto) o sufìsso o no gh'é perché za coscì, pe-o seu mæximo scignificâto radicâle, a paròlla a sotinténde ’na profesción.

Se peu consciderâ ànche o prefìsso “mal-” ch’o no vêgne adêuviòu pe formâ tùtte e paròlle che ségian o contrâio de âtre: l’atrovémmo in mallumo (scûo), contrâio de lumo (lûxe), ò in tànte cóbie cómme utila (ùtile) e malutila (danôzo), amo (amô) e malamo (òdio), amiko (amîgo) e malamiko (nemîgo), supreniri (montâ) e malsupreniri (chinâ), ma no in tago (giórno) e nokto (néutte) che dàn a paròlla conpòsta tagnokto: o perìodo de vintiquàttr'ôe.

Vedémolo quàrche âtro prefìsso:
“bo-” pe-a paentélla dovûa a matrimònio: frato (fræ), bofrato (cugnòu); patrino (moæ), bopatrino (sêuxoa);
“ek-” indicatô de l’inìçio de ’n’açión ò de ’n’açión momentània, inprovîza: stari (stâ in pê), ekstari (îsâse in pê); iri (andâ), ekiri (partî, métise in camìn);
“eks-” indicatô da fìn da condiçión de prìmma: edziĝi (spozâse), eksedziĝi (divorsiâ); koko (gàllo), ekskoko (capón);
“fi-” indicatô de repugnànsa, de desprêxo morâle: vorto (paròlla), fivorto (“paròlla do gàtto”); virino (dònna), fivirino (donàssa);
“re-” pe-a ripetiçión ò o ritórno a-o pónto de parténsa: veni (vegnî), reveni (ritornâ); diri (dî), rediri (ripête, dî tórna).

Bruno Valle
Gruppo Esperanto Tigullio

Pigiòu da-o Gazzettino Sampierdarenese Anno XLIII - N. 3, 31 de màrso do 2014