Inta formaçión di vocàboli, a modificâ o sénso radicâle, ìntra pöi i quarànta e ciù tra prefìssi e sufìssi (sénsa contâ quélli internaçionâli uzæ in ànbito técnico e scentìfico). Prezénpio, za émmo vìsto “-in-”, o sufìsso feminîle, ma ascì, inta paròlla ĝenovano, “-an-” che veu dî ’n mùggio de cöse: abitànte de ’n lêugo giögràfico, ménbro de ’n grùppo, sòccio, segoâce de ’na religión ò teorîa ò dotrìnn-a. Écco chi quarchedùn âtro: “mal-” (contrâio, òpòsto), “-ul-” (persónn-a, indivìdoo), “-et-” ch’o l’à a fonçión de diminutîvo. E òua provémmo a métili ’n pö insémme a-a réixe “jun-” pe védde l’éxito che ne sciòrte fêua: maljunulineto, cös’a vòriâ mâi dî sta paròlla chîe? Fémmo a seu anàlixi: contrâio de / zùvena / persónn-a / fémmina / picìnn-a. Cómme dîlo in âtra mainêa? Bén, no ghe veu goæi stùdio... a l’é ’na vegétta!

Quésta paròlla strània, bón ezémpio de aglutinaçión de monêmi, de pàrti lescicâli elementâri, a se peu scrîve ascì (che pöi veu dî che se peu esprìmme o mæximo concétto) inta fórma eta maljunulino (vêgia picìnn-a). Cómme a dî, o sufìsso diminutîvo “-et-” o pìggia a finâle “-a” de l’agetîvo e o divénta agetîvo. A-o mæximo mòddo, da-o prefìsso “mal-” se peu avéi mala e malo (contrâio, òpòsto; agetîvi e sostantîvi) e male (a-o contrâio, ànsi), da “-in-” se òtêgne ino (dònna, fémmina) e ina (feminìn), da “-ul-” ulo (persónn-a, indivìdoo, ànche òmmo in sénso genérico), da “ge-” gea (promìscoo) e gee (promiscoaménte, in mòddo promìscoo).

Quésta a l’é ’na de particolaritæ de l’Esperànto: da qualónque réixe, paròlla aotònoma (ànche da quàrche prepoxiçión), prefìsso e sufìsso, l’é poscìbile ricavâ sostantîvi, agetîvi, vèrbi e avèrbi conpatibilménte co-o scignificâto efetîvo che e paròlle coscì òtegnûe pêuan avéi.

Bruno Valle
Gruppo Esperanto Tigullio

Pigiòu da-o Gazzettino Sampierdarenese Anno XLIII - N. 2, 28 de frevâ do 2014